Już jest! Liczy ok. 9,5 km długości, dwa mosty, dziesięć wiaduktów i jedną kładkę dla pieszych. Mowa oczywiście o nowym odcinku trasy Via Carpatia przebiegającym od Lasów Janowskich do Zdziar, który właśnie został oddany do użytku kierowców. W uroczystości otwarcia odcinka tej jednej z najważniejszych dla Podkarpacia tras uczestniczył marszałek Władysław Ortyl.

Myślę, że dziś mamy świadomość, że uczestniczymy w historycznym momencie. To symboliczne przekazanie herbów między nami - marszałkami, którzy od lat oczekiwaliśmy na ten moment jest tego takim namacalnym dowodem. Dziś powinniśmy podziękować rządowi, który konsekwentnie dąży do tego, aby budowę tej drogi dokończyć. Województwo podkarpackie od samego początku intensywnie popiera inicjatywę utworzenia szlaku Via Carpatia i podejmuje działania na rzecz propagowania idei jego powstania. To trasa niezwykle ważna dla rozwoju gospodarczego całego Podkarpacia i wszystkich regionów przez które będzie przebiegać. Szerzej otworzy nasz region nie tylko na Lublin i wschodnią cześć naszego kraju aż do krajów bałtyckich, ale także na południe Europy - do portów nad Morzem Czarnym i Śródziemnym - w Bułgarii oraz Grecji, przez Słowację, Węgry i Rumunię – powiedział podczas otwarcia marszałek Władysław Ortyl.

 

Herbami województw Podkarpackiego i Lubelskiego podczas uroczystości oddania nowo powstałych odcinków Via Carpatia wymienili się marszałkowie – Władysław Ortyl i Jarosław Stawiarski. Uroczystość odbyła się przy występie orkiestry Szałamaistek i Mażoretek INCANTO z Rzeszowa oraz orkiestry Olek z Janowa Lubelskiego.

 

Udział w otwarciu nowego odcinka wzięli także: Andrzej Adamczyk – Minister Infrastruktury, Przemysław Czarnek – Minister Edukacji i Nauki, Rafał Weber – sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, Małgorzata Jarosińska-Jedynak – sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy Polityki Regionalnej, Ewa Leniart – Wojewoda Podkarpacka, Jarosław Stawiarski - Marszałek Województwa Lubelskiego, a także przedstawiciele podkarpackiego i lubelskiego oddziału GDDKiA oraz przedstawiciel STRABAG – wykonawcy inwestycji.

 

Andrzej Adamczyk, Minister Infrastruktury powiedział, że szlak Via Carpatia przełoży się na lepszą dostępność komunikacyjną Polski Wschodniej:

Rząd Prawa i Sprawiedliwości po raz kolejny udowadnia, że dotrzymuje słowa szczególnie w tym miejscu, gdzie łączy się województwo podkarpackie z województwem lubelskim, jedne z najbardziej komunikacyjnie wykluczonych województw. Każdy z Polaków mieszkających w każdym regionie naszego kraju ma prawo do tego, żeby korzystać z bezpiecznych, przewidywalnych, komfortowych dróg. Dzisiaj to wydarzenie daje nadzieję, że Via Carpatia zostanie w terminie deklarowanym wybudowana – powiedział minister.

 

Małgorzata Jarosińska-Jedynak, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy Polityki Regionalnej zwróciła uwagę, że inwestycja była współfinansowana z Funduszy Europejskich:

Spotykamy się dzisiaj w bardzo ważnym momencie, w momencie, kiedy kolejne kilometry Via Carpati oddawane są do użytku. Krok po kroku, a w zasadzie odcinek po odcinku oddajemy do użytkowania tak długo oczekiwaną drogę – 730 km Via Carpati po stronie Polskiej i 2600 km całego odcinka, w pozostałych państwach. Inwestycja jest współfinansowana ze środków europejskich, z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Budżet tego przedsięwzięcia to 917 mln złotych z tego 460 mln złotych to środki europejskie. Te inwestycje dają przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa, tym co z tych dróg korzystają, ale i mieszkańcom, bo wyprowadzają one ruch z miast, poprawiają jakość życia każdej okolicznej miejscowości, poprawiają też jakość powietrza i środowiska, ale też wpływają na rozwój przedsiębiorczości, bo przedsiębiorczość rozwija się tam gdzie można łatwo dojechać – mówiła sekretarz stanu.

 

Rafał Weber – sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, przypomniał historię zabiegów o budowę tej drogi:

Można powiedzieć, że historia dzieje się na naszych oczach i przy naszym udziale. Bo to przecież rząd Prawa i Sprawiedliwości w roku 2017 podjął decyzję i zabezpieczył  środki finansowe na budowę Via Carpati w naszym kraju. To dzięki tej decyzji mogliśmy ogłosić przetarg, mogliśmy podpisać umowę, a dziś możemy udostępnić te dwa odcinki tego szlaku po obu stronach województw – Podkarpackiego i Lubelskiego. Budujemy Via Carpatię bo widzimy w tym projekcie dużą szansę na szybszy i zdecydowanie bardziej dynamiczny rozwój naszych regionów. Ten szlak ma usprawnić transport, poprawić komunikację, ma sprawić, że przejazd pomiędzy Rzeszowem a Lublinem będzie szybszy, wygodniejszy i bardziej komfortowy, ale też ma być tym magnesem, który będzie przyciągał inwestorów – powiedział.

 

Ewa Leniart, Wojewoda Podkarpacki również nie kryła zadowolenia z faktu otwarcia nowego odcinka drogowego Via Carpati:

To moment niezwykle ważny z punktu widzenia cywilizacyjnego dla naszego województwa – województwa Podkarpackiego. Moment, do którego możemy się dziś odnieść to moment, jakim było otwarcie województwa podkarpackiego na województwo małopolskie w związku z połączeniem autostradą A4. Dzisiaj zyskujemy otwarcie na Lubelszczyznę, ale i na stolicę państwa. To ważny moment dla mieszkańców Podkarpacia, moment, który sprawia, że zaczynamy wierzyć, że chcieć to móc – mówiła wojewoda Ewa Leniart.

 

Jarosław Stawiarski, Marszałek Województwa Lubelskiego podkreślał znaczenie tej inwestycji dla obu regionów:

Tę drogę Via Carpatia możemy określić drogą życia. Ta droga ma dla województwa podkarpackiego i lubelskiego olbrzymie znaczenie gospodarcze. Ona nas łączy można powiedzieć w takim kręgosłupie Polski Wschodniej. My na tę drogę naprawdę liczymy, jeśli chodzi o rozwój gospodarczy, ta droga jest nam niezmiernie potrzebna – powiedział.

 

Wykonawcą inwestycji było konsorcjum firm Strabag (jako lider) oraz Strabag Infrastruktura Południe (jako partner). W ramach umowy wybudowano dwa mosty, dziesięć wiaduktów, jedną kładkę dla pieszych, piętnaście przepustów, jedną parę MOP Bukowa (w kat. I) oraz węzeł Zdziary łączący S19 z DK19. Koszt inwestycji wyniósł ponad 236 mln zł.

 

Oddany do użytku odcinek rozpoczyna się za węzłem Lasy Janowskie w granicach województwa lubelskiego. Początkowo droga ekspresowa S19 przebiega równolegle do istniejącej DK19.

 

Następnie, po przekroczeniu rzeki Bukowa i granicy z województwem podkarpackim, droga kieruje się na południowy-wschód i przecina obszary leśne, gdzie zlokalizowano po obu stronach drogi Miejsca Obsługi Podróżnych (MOP) Bukowa. Po wschodniej stronie, droga omija miejscowość Domostawa. Dalej przecina kompleks leśny i krzyżuje się z obecną DK19, kierując się przez obszary polno-leśne w stronę miejscowości Kutyły, którą omija od zachodu. Następnie kieruje się na wschód i w okolicy miejscowości Zdziary, poprzez łącznik dochodzi do DK19 na węźle Zdziary. 

 

18 września 2015 r. - ogłoszenie przetargu na zaprojektowanie i budowę odcinka Lasy Janowskie (bez węzła) - węzeł Nisko Południe (z węzłem), z podziałem na trzy części; 27 lutego 2017 r. - zaproszenie do składania ofert w II etapie przetargu na zaprojektowanie i budowę; 18 czerwca 2018 r. - podpisanie umowy na zaprojektowanie i budowę odcinka Lasy Janowskie – Zdziary (wykonawca: konsorcjum firm Strabag i Strabag Infrastruktura Południe, wartość: 236 328 298,82 zł); 18 kwietnia 2019 r. - złożenie wniosku o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID); 15 listopada 2019 r. - podpisanie umowy na dofinansowanie projektu pn. Budowa drogi ekspresowej S19 Lublin - Rzeszów na odcinku węzeł Lasy Janowskie (bez węzła) - węzeł Nisko Południe (z węzłem), całkowita wartość projektu: 917 408 465,64 zł, w tym dofinansowanie unijne: 468 342 018,53 zł; 27 lutego 2020 r. - wydanie decyzji ZRID przez Wojewodę Podkarpackiego.

 

Kilka faktów:

• Szlak drogowy „Via Carpatia” w Polsce liczy łącznie ponad 700 kilometrów i przebiega po drogach S-8 i S-19 na następujących odcinkach: granica polsko-litewska – Budzisko – Suwałki – Augustów – Raczki – Korycin – Knyszyn – Dobrzyniewo Duże – Choroszcz – Siemiatycze – Lublin – Nisko – Rzeszów – Barwinek – granica polsko-słowacka

• Końcowy odcinek trasy tj. Rzeszów – Barwinek został zaliczony do sieci TEN-T

• Wysiłki podejmowane przez partnerów projektu zaowocowały w 2011 roku włączeniem całego szlaku „Via Carpatia” do wąskiej listy połączeń priorytetowych zaproponowanej Komisji Europejskiej przez Ministerstwo Infrastruktury w ramach rewizji polityki Transeuropejskiej Sieci Transportowej TEN-T

• Biegnąc wzdłuż wschodniej granicy Polski szlak przecina obszary województw podlaskiego, mazowieckiego, lubelskiego i podkarpackiego, stanowiąc jednocześnie podstawowe połączenie ważnych ośrodków regionalnych położonych przy wschodniej granicy kraju tj. miast: Białystok, Lublin i Rzeszów

• Na Podkarpaciu trasa będzie miała docelowo długość ok. 169 km. Stan realizacji w województwie podkarpackim:

- 39,6 km - oddane do ruchu (od węzła Sokołów Małopolski do węzła Rzeszów Południe oraz odcinek Lasy Janowskie - Zdziary),  

- 75,1 km - w realizacji (w systemie Buduj oraz Projektuj i buduj),   

- 54,1 km - w przygotowaniu (jeden odcinek na etapie przetargu, trzy odcinki na etapie realizacji koncepcji programowej). 

 

Trochę historii:

Droga ekspresowa S19 to element międzynarodowego szlaku Via Carpatia, łączącego północną i południową część Europy. Via Carpatia będzie przebiegać od Litwy, przez Polskę, Słowację, Ukrainę, Węgry, Rumunię, Bułgarię aż do Grecji i Turcji. Trasa ta będzie miała nie tylko wymiar gospodarczy ułatwiając przepływ kapitału, towarów i usług między poszczególnymi krajami i regionami, ale także niezwykle istotny wymiar społeczny.

W 2006 roku Polska wystąpiła z inicjatywą utworzenia szlaku drogowego łączącego Litwę, Polskę, Słowację i Węgry. W tej sprawie w Łańcucie ministrowie transportu tych krajów podpisali tzw. Deklarację Łańcucką. Inicjatorem deklaracji i uczestnikiem tych wydarzeń był prezydent RP śp. Lech Kaczyński.

W 2015 roku podpisano zainicjowane przez Województwo Podkarpackie, słowackie kraje Preszowski i Koszycki oraz węgierski komitat Borsod-Abaúj-Zemplén „Porozumienie o współpracy na rzecz budowy korytarza transportowego Via Carpatia” przez nowych partnerów projektu.

W listopadzie 2016 roku w Muzeum Zamku w Łańcucie odbyła się międzynarodowa konferencja „10 lat Deklaracji Łańcuckiej - Via Carpatia dziś, wyzwania na przyszłość”, związana z 10. rocznicą podpisania tzw. Deklaracji Łańcuckiej. W tym roku do starań o utworzenie szlaku przystąpiły trzy nowe województwa: podlaskie, lubelskie i mazowieckie.

W kwietniu 2019 roku na Zamku w Łańcucie podczas międzynarodowej konferencji reprezentanci państw połączonych korytarzem Via Carpatia, podpisali wniosek o włączenie szlaku do Transeuropejskiej Sieci Transportowej. Podpisana w trakcie konferencji Deklaracja Łańcucka III, zakłada wzmocnienie współpracy w zakresie transportu w Europie Środkowej i Południowej. Deklaracja przewiduje kontynuację rozwoju trasy Via Carpatia oraz przystąpienia do tej inicjatywy nowych członków. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, samorządowych, a także korpusu dyplomatycznego Białorusi, Bułgarii, Chorwacji, Węgier, Litwy, Rumunii, Słowacji, Turcji i Ukrainy oraz Komisji Europejskiej.

 

Tekst: D. Kozik

Fot. A. Magda

Wideo: M. Romankiewicz