Mówiąc o środowisku, przyrodzie i potrzebie ich ochrony najczęściej odwołujemy się przede wszystkim do poszczególnych gatunków zwierząt, roślin i siedlisk chronionych oraz skomplikowanych zależności między organizmami, używając przy tym pojęć takich jak ekosystem, bioróżnorodność lub sieć troficzna, które nie dla wszystkich są zrozumiałe. Tymczasem wszyscy jesteśmy użytkownikami przyrody i korzystamy z dostarczanych przez nią dóbr i usług.
Usługi ekosystemów to korzyści, których środowisko dostarcza społeczeństwu i gospodarce. Usługi te mają konkretną, wymierną, dającą się obliczyć wartość ekonomiczną. Jeśli dopuścimy do degradacji środowiska, stracimy możliwość korzystania z jego usług, a w efekcie pogorszy się jakość naszego życia.
Elementem miejskiej przyrody, na przykładzie, którego można te zależności szczególnie dobrze zaobserwować są drzewa w miastach. Dostarczają one mieszkańcom wielu różnych usług a najbardziej przemawiające do naszej wyobraźni to:
- Regulacja jakości powietrza (zatrzymywanie pyłów, pochłanianie zanieczyszczeń takich jak tlenki siarki i azotu, dwutlenek węgla, metale ciężkie)
- Wzbogacanie powietrza i gleby w wilgoć
- Wymiana powietrza (wzbogacanie ruchów konwekcyjnych poziomych i pionowych)
- Ochrona przed wiatrem (zależy od szerokości i wysokości pasa zieleni oraz jego odległości od osłanianego obiektu)
- Tworzenie „wysp chłodu i wilgoci”, co ma szczególne znaczenie podczas upalnego, suchego lata
- Regulowanie stopnia zacienienia ( różny stopień pochłaniania promieniowania słonecznego przez różne gatunki o różnych porach roku)
- Ograniczanie hałasu
- Wydzielanie substancji antybiotycznych (tzw. fitoncydów), które posiadają właściwości bakterio-, grzybo- i pierwotniakobójcze
- „Pole biologiczne” (korzystnie działające ładunki elektryczne emitowane przez zbiorowiska zieleni, dodatnio wpływające na zdrowie człowieka)
- Korzyści biznesowe (np. wzrost sprzedaży w dzielnicach handlowych i mieszkaniowych, w których rosną drzewa)
- Wpływ na estetykę przestrzeni (maskowanie elementów nieestetycznych, podkreślanie piękna założeń architektonicznych).
Temat usług ekosystemowych i ich ogromnego znaczenia dla warunków i kosztów naszego życia jest jeszcze mało znany społeczeństwu dlatego Samorząd Województwa Podkarpackiego wspólnie z Miastem Rzeszów zaplanował akcję edukacyjną mającą na celu pokazanie i uświadomienie mieszkańcom Rzeszowa ogromnego znaczenia i wartości drzew miejskich. W ramach tej akcji sporządzono OPRACOWANIE wyceniające usługi ekosystemowe świadczone w określonej jednostce czasu przez wybranych 10 drzew w mieście Rzeszowie. Informacje o usługach ekosystemowych świadczonych przez konkretne drzewo przedstawiono i wartości części z tych usług przedstawiono na tablicach informacyjnych umieszczonych w pobliżu tych drzew.
Wycenie monetarnej poddano część usług, dla których istnieją wiarygodne metodyki ich wyceny.
1. Topola szara – Park Zdrowia
2. Dąb szypułkowy – uliczka dojazdowa do ROSiR
3. Buk pospolity – Park Jedności Polonii z Macierzą
4. Kłęk kanadyjski – parking obok Galerii Grafika
5. Platan klonolistny – ul. Zamkowa
6. Lipa drobnolistna – Aleja Lubomirskich
7. Lipa drobnolistna - ul. Szopena / ul. Kilara
8. Topola kanadyjska – Olszynki
9. Lipa drobnolistna – ul. Hetmańska
10. Topola szara – Bulwary nad Wisłokiem
Tabelaryczne zestawienie usług ekosystemowych świadczonych przez poszczególne drzewa:
Tabela do pobrania w formacie PDF
Nr drzewa na mapie |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
Suma |
|
Gatunek drzewa |
Topola szara |
Dąb szypułkowy |
Buk pospolity |
Kłęk kanadyjski |
Platan klonolistny |
Lipa |
Lipa drobnolistna |
Topola kanadyjska |
Lipa drobnolistna |
Topola szara |
||
Lokalizacja drzewa |
Park Zdrowia |
Uliczka dojazdowa do ROSiR |
Park Jedności Polonii z Macierzą |
Parking obok Galerii Grafika |
ulica Zamkowa |
Aleja |
Ul. Szopena / Kilara |
Olszynki |
Ulica |
Bulwary nad Wisłokiem |
||
Cechy strukturalne |
Powierzchnia korony drzew (m2) |
314,20 |
289,50 |
254,50 |
143,10 |
660,50 |
165,10 |
70,90 |
572,60 |
109,40 |
463,80 |
3 043,60 |
Powierzchnia listowia drzew (m2) |
1 432,3 |
1 095,3 |
1 241,8 |
847,00 |
3 767,6 |
869,90 |
591,30 |
1 954,4 |
581,40 |
1 515,6 |
2 889,60 |
|
Obwód (cm) |
374 |
359 |
233 |
238 |
495 |
326 |
199 |
644 |
286 |
492 |
3 646 |
|
Wysokość (m) |
27,60 |
16,00 |
16,50 |
16,00 |
21,00 |
21,00 |
18,50 |
34,00 |
19,00 |
28,00 |
217,60 |
|
Usługi ekosystemowe oszacowane finansowo |
||||||||||||
Ograniczanie powstawania ozonu (g/rok) |
1 197,20 |
915,50 |
1 038,00 |
708,00 |
3 149,30 |
727,20 |
494,30 |
1 633,70 |
486,00 |
1 266,90 |
11 616,10 |
|
Oczyszczanie powietrza z NO2, SO2, pyłu PM 2,5 (g/rok) |
349,50 |
267,30 |
303,00 |
206,70 |
919,20 |
212,20 |
144,30 |
476,80 |
141,80 |
369,80 |
3 390,60 |
|
Zmniejszone zużycie energii elektrycznej na ochładzanie latem (Kwh/rok) |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
106,83 |
99,84 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
0,00 |
206,67 |
|
Ograniczenie spływu wód opadowych do kanalizacji (m3/rok) |
1,70 |
1,30 |
1,50 |
1,00 |
4,50 |
1,00 |
0,70 |
2,40 |
0,70 |
1,80 |
16,60 |
|
Korzyści biznesowe (wzrost sprzedaży w dzielnicach handlowych i mieszkaniowych, w których rosną drzewa) |
||||||||||||
Wpływ na estetykę przestrzeni (maskowanie elementów nieestetycznych, podkreślanie piękna założeń architektonicznych) |
||||||||||||
Zagregowane wartości monetarne wyżej wymienionych usług (PLN/10 lat) |
2 777,10 |
2 688,47 |
2 728,26 |
3 210,30 |
3 942,50 |
2 627,48 |
2 555,58 |
2 918,31 |
2 553,51 |
2 799,19 |
28 800,70 |
|
Usługi ekosystemowe o bardzo dużym znaczeniu, nie szacowane finansowo |
||||||||||||
Magazynowanie węgla (kg) |
4428,60 |
5 132,50 |
2 329,90 |
1 750,50 |
5 800,10 |
2 860,40 |
701,80 |
7 500,00 |
2 087,80 |
7 500,00 |
40 091,60 |
|
Sekwestracja węgla (kg/rok) (pochłanianie i magazynowanie Co2 - przeciwdziałanie zmianom klimatycznym) |
103,80 |
69,20 |
45,30 |
63,30 |
18,80 |
40,90 |
28,80 |
12,50 |
34,10 |
12,50 |
429,20 |
|
Produkcja tlenu |
276,80 |
184,60 |
120,70 |
168,70 |
50,30 |
109,00 |
76,80 |
33,30 |
91,00 |
33,30 |
1 144,50 |
|
Transpiracja (m3/rok) (wzrost wilgotności, ochładzanie powietrza) |
39,00 |
29,90 |
33,80 |
23,10 |
102,70 |
23,70 |
16,10 |
53,30 |
15,80 |
41,30 |
378,70 |
|
Ograniczanie efektu „miejskich wysp ciepła” w lecie (zmniejszanie temperatury w najbliższym otoczeniu drzewa ochładzanie powietrza) |
||||||||||||
Ograniczanie hałasu (odbijanie, rozpraszanie) |
||||||||||||
Wydzielanie substancji antybiotycznych (tzw. fitoncydów), które posiadają właściwości bakterio-, grzybo- i pierwotniakobójcze |
||||||||||||
„Pole biologiczne” (korzystnie działające ładunki elektryczne emitowane przez zbiorowiska zieleni, dodatnio wpływające na zdrowie człowieka) |